ناخن جویدن کودکان (قسمت اول)

دیدن تصویر کودکی که مدام دست‌هایش در دهانش است و مشغول جویدن ناخن‌ها است نه تنها خوشایند نیست بلکه برای سلامتی کودک به شدت مضر است. احتمال دارد شما هم جزو همین والدین باشید یا در اطرافتان کودکی را ببینید که مدام در حال جویدن ناخن است.
 
این موضوع باعث نگرانی شما می‌شود و هر خانواده‌ای که فرزندش دچار این مشکل شده با گرفتاری‌های زیادی برای رفع آن رو به رو است. اکثر خانواده‌ها می‌دانند که این رفتار معمولاً ناشی از یک اضطراب درونی است و البته تا مدت‌های زیادی هم ادامه خواهد داشت. در این‌جور مواقع والدین نباید هیچ واکنش تند یا منفی‌ای نشان دهند بلکه باید با ملایمت و برخورد صحیح کودک را از این معضل نجات دهند. بد نیست بدانید کودکان خود از این رفتار راضی نیستند و هرچه بیشتر منع شوند به شکل عصبی بیشتر به این کار ادامه می‌دهند.

برای رفع این مشکل اول باید علت آن را بدانید و دنبال بهترین راه‌ حل باشید تا بتوانید با آرامش با این مشکل کنار بیایید.

علت چیست؟

قبل از هر چیز باید بدانید بر اساس یک سری تحقیقات ثابت شده که تقریباً ۳۸ درصد کودکان ۶ تا ۴ ساله ناخن‌هایشان را می‌جوند. پی اول نگرانی این موضوع که فقط کودک شما دچار این بحران شده را کنار بگذارید. بعد از آن دقت کنید که این نوع عادت‌ها یکی دو روزه برطرف نمی‌شوند و معمولاً تا ۱۰ سالگی به اوج خود می‌رسند.
هر برخورد ناخوشایندی با کودک می‌تواند باعث این دلهره‌ها شود.
این عادت بین پسر‌ها و دختر‌ها متفاوت است، بیشترین میزان ناخن جویدن در پسران ۱۴ تا ۱۳ ساله است. ناخن جویدن در دختران حدود ۱۱ سالگی به بیشترین حد خود می‌رسد. این را هم بدانید تقریباً ۲۰ درصد نوجوانان کماکان درگیر این مشکل هستند و ۲۰ تا ۱۰ درصد این عده نیز تا بزرگ‌سالی عادت ناخن جویدن را ادامه می‌دهند.
مشکل اصلی این است که در بسیاری موارد شدت جویدن ناخن به حدی است که منجر به خونریزی می‌شود و پوست را مستعد تماس با میکروب‌ها کرده و خطر ابتلا به عفونت را در این ناحیه افزایش می‌دهد. از طرف دیگر خود ناخن منبعی برای تجمع میکروب‌ها است و اگر بچه‌های دارای این مشکل مدام مریض باشند چیز بعیدی نیست.
در رابطه با علت این کار روانشناسان معتقدند که ناخن جویدن کودکان و نوجوانان به فشار‌های عصبی و مشکلات روزمره مربوط می‌شود. شاید به نظر برسد بچه‌ها در عوالم بچگی خودشان دلیلی برای نگرانی و اضطراب ندارند اصلاً این‌طور نیست بلکه هر برخورد ناخوشایندی با کودک می‌تواند باعث این دلهره‌ها شود.

گاهی عصبانیت بیش از حد در بچه‌ها باعث بروز چنین رفتاری می‌شود. این عصبانیت علت‌های زیادی می‌تواند داشته باشد که در سنین مختلف متغیر است. برخی عصبانیت‌ها در سنین خردسالی می‌تواند ناشی از، از دست دادن یک اسباب بازی، نرسیدن به هدفی مشخص، نرفتن به پارک یا امثال این‌ها باشد، ولی در نوجوانی دلواپسی و تضاد‌های فکری، بلاتکلیفی به خاطر درگیری با والدین، امتحانات، پاسخ دادن به معلم، تماشای فیلم‌های ترسناک، تقلید از دیگران، هیجان بیش از حد و عکس‌العمل خصومتی در مقابل والدین و دیگران از دیگر علل عصبانیت و سرانجام واکنش‌هایی مثل جویدن ناخن می‌شود. یک علت خیلی ساده‌تر هم برای این رفتار وجود دارد و آن کمرویی و خجالتی بودن بچه‌ها است. کودکانی که اعتماد به نفس پایینی دارند و خجالتی اند معمولاً در جمع دچار اضطراب می‌شوند و اولین واکنش آن‌ها جویدن ناخن است.
از طرف دیگر برخی از پزشکان معتقدند که همیشه نباید دنبال علت خاصی برای عادات گوناگون بچه‌ها بود بلکه گاهی آن‌ها صرفاً رفتار‌های آموخته شده‌ای هستند که پیامد‌های مثبت و خوشایندی برای کودک (یا نوجوان) دارند.
مثل زمانی که کودک شما ناخن را در دهانش می‌برد و شروع به جویدن می‌کند بلافاصله دقت کنید چه محرکی باعث این رفتار شده، شاید از نظر فکری درگیر مشکلی شده یا مسئله‌ای او را آشفته کرده است. در این شرایط می‌توانید خیلی ملایم از او بپرسید آیا می‌داند دستش را به دهان برده است؟ از جمله دلایل رایجی که موجب ناخن جویدن در کودکان و نوجوانان می‌شود، آن است که درصدد کاستن از فشار‌های عصبی و تنش‌های روزانه خود هستند.
جویدن ناخن‌ها یک روش برای تخلیه اضطرابی است که در پشت آن چیزی عمیق‌تر پنهان‌شده، چیزی مثل خشمی فروخورده، عدم اطمینان یا نیاز به آرام کردن خود. این رفتار شبیه مکیدن انگشت شست در نوزادی است، با این تفاوت که به جای آنکه خشمش را بیرون بریزد یا آن را بروز دهد، با جویدن انگشتانش خشمش را در خود نگه می‌دارد.

برخورد مناسب

در نظر داشته باشید رفتار شما تعیین کننده اصلی در کم شدن این نوع عادت‌ها است. در این موارد شما بهتر است منتظر پاسخ کودکتان که چرا ناخنش را می‌جود نباشید و او را به خاطر انجام این عمل سرزنش نکنید. یادتان باشد سرزنش کردن و سرکوب کردن نه تنها درمانی برای این کار نیست بلکه کودک را بیشتر در بازی مبارزه با شما می‌اندازد و به عبارتی بیشتر این رفتار را ادامه می‌دهد. بهترین کار این است که سعی کنید به دنبال علت باشید و توجه کنید که کودکتان در چه مواقعی این عمل را انجام می‌دهد. به احتمال خیلی زیاد کودک با ایجاد موقعیت‌های خاص به ناخن جویدن مشغول می‌شود. مثلاً موقعی که می‌خواهد در مورد مسئله مهمی با شما صحبت کند یا در هنگام تماشای فیلم‌های وحشتناک

شما باید این حالت را که در او استرس ایجاد می‌کند شناسایی کرده و کاری کنید که در موقعیت‌های استرس‌زا قرار نگیرد. اگر کودک هنگام تماشای برنامه تلویزیونی ناخن می‌جود، شیئی به دست او بدهید تا سرش گرم شود. به مکان‌هایی که این عادت کودک زیاد می‌شود نیز دقت کنید تا علت این اختلال را بفهمید. در ادامه شما نباید به ترک این عادت بی تفاوت باشید بلکه کودک باید از جانب شما تشویق شود و حتی پاداش بگیرد تا این رفتارش تقویت شود. مثلاً برای تشویق هر بار ناخن نجویدن ستاره‌ای به جدول کار‌های خوب او اضافه کنید و به ازای هر ۱۰ ستاره به او هدیه دهید. به دقت جست‌و‌جو کنید که چه چیزی باعث شده آرامش و امنیت او به هم بخورد. این تلاش شما برای پیدا کردن مشکل کودکتان و حل آن می‌تواند بهترین راه برای از بین بردن اختلال جویدن ناخن باشد.

راهکار‌های مناسب
شما برای اینکه بتوانید یک عادت بد را از سر فرزندتان بیندازید باید از روش‌های درست علمی استفاده کنید. در مورد جویدن ناخن قدیم‌تر‌ها از تلخ و تند کردن ناخن یا تنبیه‌های بدنی استفاده می‌کردند، اما امروز می‌تواند از روش‌های ملایم‌تری برای این کار بهره برد و به نتیجه خوبی رسید.

لطفا در مقاله ی بعد ما را همراهی کنید تا با راهکارها آشنا شوید.

آدرس پیج اینستاگرام مهدکودک‌های خانم الهه رضایی: mahdhaye_elahe

آدرس پیج اینستاگرام گروه آموزشی دانش کودک:  child_knowledge